არხებზე დამონტაჟებული მზის პანელები მილიარდობით ლიტრ წყალს ზოგავს და გიგავატობით ენერგიას გამოიმუშავებს.
კალიფორნიაში Nexus-ის პროექტი აჩვენებს, თუ როგორ ამცირებს არხებზე დამონტაჟებული მზის პანელები აორთქლებას, ზოგავს მიწას და გამოიმუშავებს სუფთა ენერგიას. ეს მომავლის გადაწყვეტაა არიდული რეგიონებისთვის და არა მარტო.
კლიმატური კრიზისი, მოსახლეობის ზრდა და შეზღუდული ბუნებრივი რესურსები გვაიძულებს, ვეძებოთ ახალი გადაწყვეტილებები ელექტროენერგიის ერთდროული წარმოებისა და წყლის რაციონალური გამოყენებისთვის.
კალიფორნიაში, სადაც ცხელი კლიმატი იწვევს სარწყავი არხებიდან მასშტაბურ აორთქლებას, დაიწყო უნიკალური პროექტი, სახელწოდებით „პროექტი ნექსუსი“. მისი არსი იმაში მდგომარეობს, რომ მზის პანელები განთავსებულია უშუალოდ არხების ზემოთ, რაც ერთდროულად წყვეტს ორ კრიტიკულ პრობლემას – განახლებადი ენერგიის გენერაციას და წყლის დაზოგვას. ეს მიდგომა შეიძლება გარდამტეხი მომენტი გახდეს ენერგეტიკისა და სოფლის მეურნეობისთვის არა მხოლოდ აშშ-ში, არამედ მთელ მსოფლიოში.
მზის პანელები არხების ზემოთ: პროექტი „ნექსუსის“ პრინციპი
პროექტის მთავარი იდეა ერთდროულად მარტივიცაა და გენიალურიც. პანელები განთავსებულია არსებული სარწყავი არხების ზემოთ, რაც გამორიცხავს მზის ელექტროსადგურების მშენებლობისთვის ახალი მიწის გამოყოფის საჭიროებას. ეს თავიდან გვარიდებს ინტერესთა კონფლიქტს ფერმერებსა და გარემოსდამცველებს შორის და ამ ტექნოლოგიის პროექტზე უფრო სწრაფად ხდება შეთანხმება. არხები სუფთა ენერგიის წყაროდ იქცა, ხოლო პანელები დამატებით ფუნქციას – წყლის გადახურებისა და აორთქლებისგან დაცვას ასრულებენ.
ენერგიის დაგროვების სისტემების ორმაგი გამოყენება
პროექტ „ნექსუსის“ საპილოტე ტერიტორია ტურლოკის ოლქში, ტურლოკის სარწყავი რაიონის ბაზაზე განხორციელდა. მზის პანელები შედარებით ვიწრო, დაახლოებით შვიდი მეტრის სიგანის არხზე და ოცდაათი მეტრის უფრო ფართო მონაკვეთზე დამონტაჟდა. ინსტალაციის საერთო სიმძლავრე დაახლოებით 1.6 მეგავატია. გარდა ამისა, გამოიყენება 75 კილოვატის სიმძლავრის რკინის ნაკადის ბატარეებზე დაფუძნებული ენერგიის შენახვის სისტემა, რომელიც ასწორებს დატვირთვის პიკებს და ზრდის ქსელის საიმედოობას. პროექტის დაფინანსებისთვის კალიფორნიის შტატის მიერ დაახლოებით 20 მილიონი დოლარი იყო გამოყოფილი.
როგორ მუშაობს ტექნოლოგია
ენერგიის ეფექტი მიიღწევა სტანდარტული მზის ენერგიის გენერაციით, თუმცა პანელების ქვეშ წყლის არსებობა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. მოდულების გაგრილება ზრდის მათ ეფექტურობას მიწისზედა სადგურებთან შედარებით. ამავდროულად, პანელები ამცირებენ წყლის აორთქლებას არხებიდან, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია არიდული რაიონებისთვის. წინასწარი გათვლებით, შეერთებულ შტატებში ყველა ფედერალური არხის დაფარვა წელიწადში ათობით მილიარდი ლიტრი წყლის დაზოგვას უწყობს ხელს. კიდევ ერთი უპირატესობა წყალმცენარეების ზრდის პრევენციაა, რადგან მზის სინათლის შეზღუდვა აუმჯობესებს წყლის ხარისხს.
ტექნოლოგიის მასშტაბირება
კალიფორნიის უნივერსიტეტის (მერსედი) კვლევის თანახმად, შტატში დაახლოებით 4000 მილის სიგრძის არხების გაყვანის გზით შესაძლებელია 13 გიგავატამდე განახლებადი ენერგიის გენერირება და წელიწადში დაახლოებით 1.5 მილიარდი გალონი წყლის დაზოგვა. ეს საკმარისია მილიონობით ადამიანის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად და ათიათასობით ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო მიწის მოსარწყავად.
მიწაზე დამონტაჟებულ მზის ელექტროსადგურებთან შედარებით საწყისი ხარჯების უფრო მაღალი დონის მიუხედავად, გრძელვადიანი სარგებელი აშკარაა: მიწის დაზოგვა, წყლის ხარჯების შემცირება, პანელების ეფექტურობის გაზრდა და ახალი ელექტროგადამცემი ხაზების მშენებლობის საჭიროების არარსებობა.
შედარება ტრადიციულ მზის ელექტროსადგურებთან
ტრადიციული მზის ელექტროსადგურები მიწის დიდ ფართობებს საჭიროებენ, რაც ფერმერებსა და გარემოსდამცველებს შორის კონფლიქტს იწვევს. პროექტები, სადაც პანელები კულტურების თავზეა დამონტაჟებული, ასევე შეზღუდვებს აწყდება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების ბუნებიდან გამომდინარე. ამის საპირისპიროდ, პროექტი „ნექსუსი“ იყენებს არსებულ ინფრასტრუქტურას, რაც მინიმუმამდე ამცირებს მიწის ხარჯებს და ამცირებს წყლის აორთქლებას. ეს ტექნოლოგიას განსაკუთრებით აქტუალურს ხდის ცხელი კლიმატისა და რესურსების დეფიციტის მქონე რეგიონებისთვის.
კალიფორნიაში განხორციელებული პროექტი „ნექსუსი“ აჩვენებს, რომ მზის ენერგიის ტექნოლოგიებისა და წყლის ინფრასტრუქტურის შერწყმას შეიძლება მრავალმხრივი ეფექტი ჰქონდეს — სუფთა ენერგიის გენერირება, წყლისა და მიწის დაზოგვა და რესურსების ხარისხის გაუმჯობესება. თუ პროექტი გრძელვადიან პერსპექტივაში ეფექტური აღმოჩნდება, ის შეიძლება გახდეს მოდელი მასშტაბირებისთვის არა მხოლოდ აშშ-ში, არამედ მსოფლიოს სხვა რეგიონებშიც. ეს გადაწყვეტა აერთიანებს ენერგეტიკისა და სოფლის მეურნეობის სექტორებს და გვთავაზობს გზას უფრო მდგრადი მომავლისკენ.
წყარო: building-tech.org
