ლურჯი მოცვი (Blueberry) მსოფლიოში, სამრეწველო მნიშვნელობით ერთ-ერთ ყველაზე სწრაფად მზარდ კენკროვან კულტურად ყალიბდება.
მისი მაღალი კვებითი ღირებულება, ანტიოქსიდანტური თვისებები და ფართო მოხმარება ზრდის მოთხოვნას გლობალურ ბაზრებზე, რაც მოცვს აგრობიზნესისთვის სტრატეგიულ კულტურად აქცევს.
გლობალური ბაზრის სურათი
ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ლურჯი მოცვის წარმოება და მოხმარება სტაბილურად იზრდება:
- გლობალური ბაზრის ზრდა: საშუალოდ 8–10% (CAGR);
- მსოფლიო წარმოება: 2 მილიონ ტონაზე მეტი (და მზარდი);
- ძირითადი მწარმოებლები: აშშ, პერუ, ჩილე, მექსიკა, ესპანეთი, პოლონეთი.
პერუ ბოლო წლებში ერთ-ერთ წამყვან ექსპორტიორად ჩამოყალიბდა, ევროპაშიც სწრაფად იზრდება ადგილობრივი წარმოება.
ევროპული ბაზარი და მოთხოვნა
ევროპაში ლურჯი მოცვი უკვე აღარ არის სეზონური ნიშური პროდუქტი:
- მოთხოვნის წლიური ზრდა: 6–8%;
- მთავარი ბაზრები: გერმანია, ნიდერლანდები, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი;
- იზრდება ინტერესი ადგილობრივ და ახლო რეგიონში წარმოებულ მოცვზე, განსაკუთრებით ბიო და ნარჩენებისგან თავისუფალ პროდუქტზე.
საცალო ქსელები სულ უფრო ხშირად ითხოვენ მიწოდებას მთელი წლის მანძილზე, რაც ზრდის კონტრაქტული წარმოების მნიშვნელობას.
წარმოება, ტექნოლოგია და მოსავლიანობა
ლურჯი მოცვი წარმატებით იწარმოება როგორც ტრადიციულ, ისე ინტენსიური ტექნოლოგიებით:
ტრადიციული პლანტაცია: 6–8 ტონა/ჰა
დარგვა ხდება პირდაპირ ნიადაგში. მინიმალური ინფრასტრუქტურა. მახასიათებლები: მოსავლიანობა: 6–8 ტონა/ჰა, შედარებით დაბალი საწყისი ინვესტიცია, მოსავლის მიღება მე-3–4 წელს იწყება.
ინტენსიური ტექნოლოგია: 10–15 ტონა/ჰა
ნერგების წარმოება ქოთნებში ან სუბსტრატზე (ტორფი, ქოქოსი, ნახერხი), წვეთოვანი სარწყავი და ფერტიგაცია. ხშირ შემთხვევაში დაცულ გრუნტში. მახასიათებლები: მოსავლიანობა: 10–15 ტონა/ჰა, ზოგჯერ მეტი. მაღალი საწყისი ინვესტიცია. მოსავლის მიღება იწყება მე-2 წელს. მაღალი ხარისხი და ერთგვაროვანი ნაყოფი.
მაღალი შედეგის მისაღწევად კრიტიკულია:
- მჟავე ნიადაგი (pH 4.5–5.5);
- წვეთოვანი სარწყავი სისტემა;
- სუბსტრატებზე (ქოთნებში) წარმოება — მზარდი ტენდენცია.
ფასები და ეკონომიკა
ლურჯი მოცვი ერთ-ერთ ყველაზე მაღალმარჟიან კენკროვან კულტურად ითვლება:
- საბითუმო ფასი ევროპაში: საშუალოდ 4–7 ევრო/კგ;
- პრემიუმ და ბიო სეგმენტში — მნიშვნელოვნად უფრო მაღალი;
- ადრეული ან გვიანი სეზონის პროდუქცია ფასით გამოირჩევა.
ინვესტიციის ამოღება შესაძლებელია 3–5 წელიწადში, სწორად დაგეგმილი პლანტაციის პირობებში.
ბაზრის პროგნოზი 2030 წლამდე
ანალიტიკოსების პროგნოზით:
- ლურჯი მოცვის მსოფლიო ბაზარი გააგრძელებს მინიმუმ 7–8%-იან წლიურ ზრდას;
- გაიზრდება მოთხოვნა გაყინულ და გადამუშავებულ პროდუქტზე;
- ბიო მოცვის წილი ევროპაში მნიშვნელოვნად მოიმატებს.
ამ პერიოდში კლიმატური ცვლილებები და წყლის რესურსები გახდება მთავარი გამოწვევა, რაც ტექნოლოგიური ინვესტიციების საჭიროებას ზრდის.
პერსპექტივა რეგიონისთვის
ლურჯი მოცვი საინტერესო შესაძლებლობას ქმნის:
- მცირე და საშუალო მეურნეობებისთვის;
- ექსპორტზე ორიენტირებული აგრობიზნესისთვის;
- მაღალმთიანი და ნოტიო კლიმატის ზონებისთვის.
რეგიონში ხარისხიანი ნერგების და აგროკონსულტაციის ხელმისაწვდომობა გადამწყვეტ როლს თამაშობს.
ლურჯი მოცვის წარმოება და ექსპორტი – საქართველო
2023 წელი — ზრდა წინა წელთან შედარებით: ლურჯი მოცვის ექსპორტმა გაორმაგდა და საქართველომ 3.0 მლნ კგ მოცვი, დაახლოებით 18.5 მლნ $ ღირებულებით გაიტანა.
2024 წელს მოცვის ექსპორტმა 4 980 ტონას გადააჭარბა.
2025 წლის პირველი ნახევარი: დაახლოებით 4 392 ტონა ლურჯი მოცვია ექსპორტირებული, შემოსავალი 30.2 მლნ $ — ეს 11.1 %-ით მეტია 2024 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით.
მთავარი საექსპორტო ბაზარი რუსეთია (4 077 ტონა –ექსპორტის 93 %), 7% ევროპულ და რეგიონულ ბაზრებზე გადანაწილდა (პოლონეთი, გერმანია, ნიდერლანდები, სომხეთი).
მოცვის წარმოების აგროტექნოლოგია
