უნაბი (Ziziphus jujuba), იგივე ჩინური ფინიკი, ბოლო წლებში ერთ-ერთ ყველაზე სწრაფად მზარდ ნიშურ კულტურად ყალიბდება გლობალურ აგრობაზარზე.
მისი უნიკალური კომბინაცია — სამედიცინო ღირებულება, ხანგრძლივი შენახვის უნარი და შედარებით დაბალი წარმოების ხარჯი — უნაბს მიმზიდველ კულტურად აქცევს როგორც მცირე ფერმერებისთვის, ისე ექსპორტზე ორიენტირებული მეურნეობებისთვის.
განსაკუთრებით იზრდება მოთხოვნა ევროპაში, ახლო აღმოსავლეთსა და აზიაში, სადაც უნაბი გამოიყენება როგორც სუფრის ხილი, ასევე ფარმაცევტულ და საკვები დანამატების წარმოებაში.
ბაზრის მონაცემები და მოთხოვნა
გლობალური სურათი
- მსოფლიო წარმოება: 3.5–4 მლნ ტონა/წელი;
- წამყვანი მწარმოებლები: ჩინეთი (80%+), ირანი, ინდოეთი, პაკისტანი;
- ძირითადი ბაზრები: ჩინეთი, სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია, ევროკავშირი, სპარსეთის ყურის ქვეყნები.
მოთხოვნის ტენდენციები
- მზარდი ინტერესი ფუნქციური და სამკურნალო საკვების მიმართ;
- ორგანული და ბუნებრივი პროდუქტების სეგმენტის გაფართოება;
- გადამუშავებული უნაბის (ჩირი, ფხვნილი, ექსტრაქტი) პოპულარობის ზრდა.
ფასები (საშუალო)
- ახალი უნაბი (საბითუმო) 1.8–3.5 €/კგ;
- გამშრალი უნაბი (ჩირი) 6–12 €/კგ;
- ორგანული ჩირი 10–18 €/კგ.
წარმოება და აგროტექნოლოგია
უნაბი ითვლება მდგრად და კლიმატურად მოქნილ კულტურად.
- კარგად იტანს მშრალ და ნახევრად მშრალ ზონებს;
- დაბალი მოთხოვნა აქვს მორწყვაზე;
- მაღალი რეზისტენტობა დაავადებების მიმართ;
მოსავლიანობა
- საშუალო მოსავალი: 8–12 ტონა/ჰა;
- ინტენსიურ ბაღებში: 15 ტონა/ჰა-მდე.
ტექნოლოგიური უპირატესობები
- მექანიზაციის მარტივი ინტეგრაცია;
- შესაფერისია ორგანული მეურნეობისთვის.
- ხანგრძლივი შენახვის ვადა (სუფთა პირობებში 2–3 თვე)
ეკონომიკური მნიშვნელობა და მომგებიანობა
ROI (შეფასებითი)
მაჩვენებელი მნიშვნელობა
- ინვესტიცია (1 ჰა) 8 000–12 000 €;
- წლიური შემოსავალი 15 000–25 000 €;
- წმინდა მოგება 7 000–13 000 €.
კონკურენტული უპირატესობები
- წარმოების დაბალი რისკი;
- მაღალი დამატებითი ღირებულება გადამუშავებისას;
- მოთხოვნა როგორც B2B, ასევე საცალო ბაზარზე.
საქართველო — უნაბის განვითარების პოტენციალი
საქართველოში უნაბი ჯერ კიდევ ნაკლებად ათვისებული კულტურაა, თუმცა აქვს სერიოზული პერსპექტივა:
- ხელსაყრელი კლიმატი;
- მზარდი ინტერესი ნიშური და სამკურნალო კულტურებისადმი;
- ექსპორტის შესაძლებლობა ევროკავშირის ბაზარზე (ჩირი, ექსტრაქტი).
შეფასება:
- მოქმედი წარმოება: ძალიან შეზღუდული;
- პოტენციალი: მცირე ფერმერული და საოჯახო მეურნეობები;
- ექსპორტი: რეალისტური 3–5 წელში.
პროგნოზი (2025–2030)
- მოთხოვნის ზრდა: +5–7% წელიწადში;
- ფასების სტაბილური ზრდა პრემიუმ სეგმენტში;
- გადამუშავებული პროდუქციის წილის ზრდა;
- ევროკავშირში ორგანული უნაბის დეფიციტი.
უნაბი 2030 წლისთვის განიხილება როგორც სტრატეგიული ნიშური კულტურა მცირე და საშუალო მეურნეობებისთვის.
უნაბი (ორნაბი) დარგვა, მოვლა-მოყვანა, გამოყენება
