ლიჩი გლობალურ ვაჭრობაში

ლიჩი (Litchi chinensis) პრემიუმ კლასის ნიშური ხილია უჩვეულო გარეგნობით, აყვავებული ბაღის არომატით და წვნიანი ზაფხულის კოქტეილის გემოთი.

ბოლო წლებში ლიჩიმ სწრაფად დაიპყრო საერთაშორისო ბაზრები და მომხმარებელთა გულები – ჰონგ-კონგიდან პარიზამდე. დღეს ის აღარ არის მხოლოდ ეგზოტიკური ხილი, არამედ მნიშვნელოვანი მოთამაშეა ახალი ხილის ბაზარზე.

ყვავილოვანი არომატით, ნათელი შეფერილობითა და გამაგრილებელი, წვნიანი რბილობით, ლიჩიმ მთელ მსოფლიოში მილიონობით ადამიანი მოხიბლა. სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიიდან წარმოშობილი ეს ხილი დიდი ხანია აღარ არის ადგილობრივი პროდუქტი და მნიშვნელოვანი საექსპორტო საქონელი გახდა ისეთი ქვეყნებისთვის, როგორიცაა ჩინეთი, ინდოეთი, მადაგასკარი და ვიეტნამი.

Research and Markets-ის ანგარიშის თანახმად, ლიჩის ბაზარი, სავარაუდოდ, 2028 წლისთვის 8.79 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწევს, რაც განპირობებულია საერთაშორისო მოთხოვნის ზრდით და აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონში წარმოების ბუმით.

ჩინეთი ლიჩის მსოფლიოში უდიდესი მწარმოებელი და ექსპორტიორია:

• წარმოება დაახლოებით 2 მილიონი ტონა;
• ექსპორტი 2020 წელს – 53.2 მილიონი აშშ დოლარი, 2021 წელს – 63.3 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი (მონაცემები Mordor Intelligence-დან, OEC);
• ძირითადი წარმოების რეგიონები – გუანდუნის პროვინციები (მოცულობის 65%), ფუჯიანი და ჰაინანი;
• ძირითადი ექსპორტის ბაზრები – აშშ, კანადა, ევროპის ქვეყნები, ჰონგ-კონგი, სინგაპური, ინდონეზია, ფილიპინები, მალაიზია;
• ზრდის ფაქტორები – ახალი ჯიშების შემუშავება, თანამედროვე სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების დანერგვა, ლოჯისტიკის სახელმწიფო მხარდაჭერა.

ვიეტნამი თავდაჯერებულად აძლიერებს თავის პოზიციებს გლობალურ ბაზარზე:

• 2025 წელს მოსალოდნელი მოსავალი 303,000 ტონაა, რაც 2024 წელთან შედარებით 30%-ით მეტია (VietnamPlus);
• ძირითადი წარმოების რეგიონებია ბაკ ჯიანგი, ჰაი დუონგი;
• სერტიფიცირება – VietGAP, GlobalGAP, ორგანული;
• ძირითადი ექსპორტის მიმართულებებია აშშ, იაპონია, ევროკავშირი;
• აქტიური ინვესტიციები პროდუქტის ხარისხსა და ლოჯისტიკაში.

ინდოეთი ლიჩის ერთ-ერთი უდიდესი მწარმოებელია, ძირითადად შიდა მოხმარებით:

• წარმოება – 726,000 ტონა (2021-2022 წლების შეფასება, Businesswire India);
• ძირითადი რეგიონი – ბიჰარი;
• შიდა მოხმარება – 98-99%;
• ექსპორტის პოტენციალი იზრდება, ძირითადად ახლო აღმოსავლეთის ბაზრებზე (ICAR) მიწოდება;

მადაგასკარი:

• მადაგასკარი გახდა ლიჩის უდიდესი მიმწოდებელი ევროპაში მკაცრი ხარისხის კონტროლისა და ეფექტური ცივი ჯაჭვის ლოჯისტიკის წყალობით;
• ყოველწლიურად 20 000 ტონაზე მეტი ექსპორტი ევროკავშირში;
• ძირითადი ბაზრები – საფრანგეთი და გერმანია.

ლიჩი ასევე მოჰყავთ ტაილანდში, ინდონეზიასა და ფილიპინებში, სადაც ეს ქვეყნები უზრუნველყოფენ რეგიონულ მიწოდებას და მონაწილეობენ საერთაშორისო ვაჭრობაში.

იმპორტი და მოხმარება

Businesswire India-ს მონაცემებით, ლიჩის ძირითადი იმპორტიორები არიან აშშ, კანადა და ევროპის ქვეყნები, რომლებიც ჩინეთის ექსპორტის 80%-მდე შეადგენენ. იმპორტის ზრდა განპირობებულია მომხმარებელთა მრავალფეროვნების სურვილით და ეგზოტიკური და ფუნქციური საკვებისადმი ინტერესით.

ხარისხი, სტანდარტები და ლოჯისტიკა

მაგალითად, ვიეტნამში, ლიჩის 17 000 ჰექტარზე მეტ ფართობს აქვს უნიკალური მიკვლევადობის კოდები, რათა თვალყური ადევნონ მის წარმოშობას. აშშ-ში, ევროკავშირსა და იაპონიაში ექსპორტისთვის საჭიროა GAP-ისა და ორგანული სტანდარტების დაცვა.

ახალი ჯიშები და უთესლო ლიჩი

უთესლო ლიჩი მომხმარებლებს იზიდავს მოხერხებულობითა და ხარისხით, რაც პერსპექტივებს უხსნის პრემიუმ სეგმენტს.

ჩინეთში შემუშავებულია A4 და ნანდაოს ჯიშები მაღალი მოსავლიანობით (ჰაინანში ჰექტარზე 17 ტონამდე) და დაგეგმილია პლანტაციების გაფართოება 3 333 ჰექტარამდე 5 წლის განმავლობაში.

ვიეტნამში, Ho Guom – Song Am-მა წარმატებით გაზარდა უთესლო ლიჩი იაპონიასა და დიდ ბრიტანეთში ექსპორტისთვის.

ავსტრალიაში, ფერმერმა ტიბი დიქსონმა ავსტრალიაში პირველი უთესლო ჯიში გამოიმუშავა.

Tropical Planet Nursery სანერგე (ავსტრალია) ლიჩის უთესლო ნერგებს სთავაზობს მომხმარებლებს.

GreenAgrove (მალაიზია) ჩინეთიდან ახალ უთესლო ლიჩის ყიდის, „როს კრიკ ტროპიკულსი“ (ავსტრალია) კი – „სუ ლინ სან“-ის ჯიშს ანანასის არომატით.

გამომშრალი ლიჩი ხელმისაწვდომია Amazon-სა და H Mart-ზე, ასევე დაკონსერვებული უთესლო ლიჩი „შირაკიკუს“ ბრენდიდან სიროფში.

ლიჩის ბაზრის პერსპექტივა

Research and Markets-ის კვლევის თანახმად, ლიჩის ბაზარი ასევე ვითარდება გადამუშავების სფეროში. იგი წარმოდგენილია წვენებით, სიროფებით, გაყინული პროდუქტებით, ჟელეებითა და სორბეტებით.

ლიჩის ისტორიული და ბოტანიკური მემკვიდრეობა

ლიჩის ისტორია ჩინეთში 2000 წელზე მეტს ითვლის. ნაყოფი დაახლოებით 2.5 სმ დიამეტრისაა, მარწყვისფერ-წითელი კანით, რომელიც დიდი, საჭმელად უვარგისი თესლის გარშემო წვნიან, გამჭვირვალე რბილობს ფარავს.

ლიჩის კვებითი ღირებულება:

• ვიტამინი C – თითო ნაყოფზე დღიური ნორმის თითქმის 9%;
• სპილენძი – გულ-სისხლძარღვთა სისტემისა და ენერგიის წარმოებისთვის;
• კალიუმი – არეგულირებს არტერიულ წნევას და ინარჩუნებს გულის ჯანმრთელობას;
• კვებითი ღირებულება 100 გრამ ახალ ლიჩიზე:
  • კალორიები: 66 კკალ;
  • ნახშირწყლები: 16.5 გ (ბუნებრივი შაქარი);
  • ბოჭკოვანი: 1.3 გ;
  • ცილა: 0.8 გ;
  • ცხიმები: 0.4 გ;
  • წყალი – 82%.

მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომ ლიჩის დაუმწიფებელი ნაყოფი შეიცავს ტოქსიკურ ნივთიერებებს (ჰიპოგლიცინ A და MCPG), რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მწვავე ჰიპოგლიკემიური მდგომარეობები, განსაკუთრებით საშიში ბავშვებისთვის უზმოზე მოხმარების შემთხვევაში.

გუანდუნგის უძველესი ბაღებიდან კიევის, პარიზისა და ნიუ-იორკის სუპერმარკეტების თაროებამდე, ლიჩი თავდაჯერებულად იპყრობს საერთაშორისო ბაზრებსა და კულტურებს.

ექსპორტიორების წარმატების გასაღები მაღალი ხარისხის, მდგრადი წარმოებისა და გლობალური მომხმარებლების მოთხოვნებთან ადაპტაციის ფოკუსირებაა.

წყარო: EastFruit