ციტრუსოვანი კულტურები სამართლიანად განიხილება ვიტამინებისა და საკვები ნივთიერებების ფასდაუდებელ წყაროდ.
ციტრუსოვანი კულტურები – ციტრუსების გვარის, ტეგანისებრთა ოჯახის მარადმწვანე მცენარეთა დიდი ჯგუფია. მოჰყავთ მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში, სამრეწველო წარმოების მხრივ ციტრუსოვანი კულტურებიდან პირველ ადგილზეა ფორთოხალი, შემდეგ მანდარინი, ლიმონი, ლაიმი, გრეიპფრუტი, კუმკვატი და სხვა.
მათი ნაყოფი გამოირჩევა სასიამოვნო გემოთი, აქვს დიეტური და სამკურნალო მნიშვნელობა, შეიცავს ლიმონმჟავას, შაქარს, C, P, B ჯგუფის ვიტამინებს, ჰექტინს და სხვა.
ციტრუსუვანი კულტურები ყველა ნაწილი გამოიყენება და არაფერი იკარგება – არც რბილობი, არც კანი, არც თესლი.
საინტერესო ფაქტები ციტრუსოვანი კულტურების შესახებ
- ციტრუსების ხსენება პირველად ჩვენს წელთაღრიცხვამდე III საუკუნით თარიღდება.
- C ვიტამინის მაღალი შემცველობა ყველა ციტრუსს წარმოუდგენლად პოპულარულს და მოთხოვნადს ხდის.
- გრეიფრუტი 92% წყალია, რაც მას პლანეტის ერთ-ერთ ყველაზე ტენიან ხილად აქცევს. თუ გვახსოვს, რომ ადამიანი წყლის ყოველდღიური მოთხოვნილების 20%-მდე საკვებიდან იღებს, მაშინ თქვენს რაციონში მხოლოდ ერთი გრეიფრუტის ჩართვამ შეიძლება მნიშვნელოვნად შეამციროს ორგანიზმის გაუწყლოება.
- ციტრუსოვანი ხილის სუნი არა მხოლოდ ანადგურებს ბაქტერიებსა და ვირუსებს, არამედ დადებითად მოქმედებს ადამიანის ფსიქიკურ მდგომარეობაზე, ეხმარება დეპრესიასთან გამკლავებაში.
- მსოფლიოში მოყვანილი ციტრუსების დაახლოებით 20 პროცენტი იყიდება და მოიხმარება როგორც ახალი ხილი. ყველაფერი დანარჩენი მიდის წვენების, ექსტრაქტებისა და დაკონსერვებული საკვების წარმოებაში.
- ბევრმა ალერგიით დაავადებულმა იცის, რომ ლიმონისა და გრეიფრუტის ჭამა გაცილებით ნაკლებად იწვევს ალერგიულ რეაქციას, ვიდრე ამ ოჯახის სხვა ხილის ჭამა.
- მჟავე ფორთოხალი ევროპაში პირველად შემოიტანეს პორტუგალიელმა მეზღვაურებმა მე-10 საუკუნეში, ხოლო ტკბილი ფორთოხალი მხოლოდ მე-15 საუკუნეში გენუელმა ვაჭრებმა.
- ყოველწლიურად მსოფლიოში 14 მილიონი ტონა ლიმონის მოსავალს იღებენ. ამ ციტრუსების უმეტესობა გროვდება მექსიკასა და ინდოეთში.
- მე-18 საუკუნის დასაწყისამდე ციტრუსები ჩვეულებრივი ადამიანებისთვის მიუწვდომელი იყო. ისინი ამშვენებდნენ სამეფო დღესასწაულებს. არისტოკრატები სვამდნენ ციტრუსის წვენებს, არომატული ზეთებით კანში იზელდნენ და ლიმონის მშრალ ქერქს ტანსაცმელში აყოლებდნენ.
- ევროპაში ლიმონს დიდი ხნის განმავლობაში ზრდიდნენ, როგორც ორნამენტულ მცენარეს, აზიაში კი პირიქით, ლიმონს იყენებდნენ როგორც კულინარიაში, ასევე მედიცინაში.
- შოკოლადისა და ვანილის არომატის შემდეგ, ფორთოხლის სუნი ყველაზე სასიამოვნოდ ითვლება მსოფლიოში.
- პორტუგალიელ მეზღვაურებს გაუჩნდათ იდეა ალკოჰოლურ სასმელებში ციტრუსის წვენების დამატების შესახებ.
- მიუხედავად იმისა, რომ ციტრუსის წვენი შეიცავს ვიტამინებისა და საკვები ნივთიერებების იგივე კომპლექტს, როგორც მთლიანი ხილი, ეს უკანასკნელი მაინც უფრო ჯანსაღია ორგანიზმისთვის.
- ციტრუსის ნაყოფის ქერქში, ფოთლებსა და თესლებში უფრო მეტი ვიტამინია, ვიდრე ხილში. ფორთოხლის კანიდან შეგიძლიათ გააკეთოთ გემრიელი დაშაქრული ხილი, რომელსაც შეუძლია შეცვალოს ნებისმიერი ჯემი.
- ყველა ფერის გრეიფრუტის ზოგადი სასარგებლო თვისებების მიუხედავად, ყველაზე სასარგებლოდ სწორედ წითელი ითვლება. ისინი ყველაზე ხშირად შეიცავს უფრო მეტ ბეტა-კაროტინს და ანტიოქსიდანტებს, რომელთა შორის ლიკოპენი, ფაქტობრივად, ნაყოფის ფერის იდენტიფიკატორია.
- ლიმონი კბილების შესანიშნავი მათეთრებელია. ოფისში მძიმე ლანჩის შემდეგ, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ხელთ გქონდეთ კბილის ჯაგრისი, მაგრამ ყოველთვის არის ლიმონის ნაჭერი.
- ბერგამოტი (ლათ. Citrus bergamia) ციტრუსის ხეა. მისი ნაყოფი გაცილებით მჟავეა ვიდრე ლიმონი, ამიტომ გამოიყენება მხოლოდ ჩაიში და სუნამოს დასამზადებლად.
- ლიმონის ეთერზეთი მოქმედებს როგორც ანტიდეპრესანტი. ის არა მხოლოდ აუმჯობესებს განწყობას, არამედ ზოგადად დადებითად მოქმედებს ნერვულ სისტემაზე.
- ესპანური ხალხური რწმენით ლიმონი უპასუხო სიყვარულს განასახიერებს, ფორთოხალი კი ურთიერთ გრძნობებს.
- იაპონელემა ფსიქოლოგებმა კომპიუტერთან ხანგრძლივი მუშაობის-მავნე ზემოქმედების შემცირება, სამუშაო ოთახის სხვადასხვა არომატით გაჯერების ხარჯზე სცადეს. საუკეთესო ამ მხრივ ლიმონია იგი ანახევრებს შეცდომებს, ამიტომ იმ შემთხვევაში თუ დიდ დროს ატარებთ კომპიუტერთან, გირჩევთ იქვე დაჭრილი ლიმონი დადოთ.
იხილეთ აგრეთვე: ციტრუსები – დარგვა, ნერგის გამოყვანა, მყნობა, გასხვლა, ბაღის გაშენება
