ძროხის სადგომის ზომები (ერთ სულზე) უნდა იყოს, დაახლოებით, 2X3 მ, მაგრამ ყველაზე მოხერხებულია 3X3 მ, სადგომის სიმაღლე კი მინიმუმ 2,5 მ. ერთ ძროხაზე და ერთ ხბოზე ბოსლის ფართი უნდა იყოს 10 კვმ, გასასვლელის სიგანე მომსახურებისთვის 1,2-1,5 მ, უშუალოდ ძროხის სადგომის ზომები კი ასეთია: სიგანე _ 1,1 მ, სიგრძე _ 1,7 მ.
საკვებური არ უნდა იყოს მიბჯენილი კედელზე. სუნთქვის დროს ცხოველები გამოყოფენ დიდი რაოდენობით ტენს, რომელსაც ისრუტავს კედლები, შემდეგ წარმოიქმნება კონდენსატი, რაც იწვევს შენობაში სინესტეს. ამიტომ, საკვებურთან აუცილებლად აწყობენ მისადგომ გასასვლელს 1 მ სიგანით (ძროხების ერთრიგად შენახვისას).
სამშენებლო მასალად შეიძლება იყოს გამოყენებული აგური, ხე, ბლოკი. სადგომის იატაკი მიწიდან უფრო მაღლა უნდა იყოს. კარები მოაწყვეთ აღმოსავლეთის ან სამხრეთის მხარეს, იმისათვის, რომ შენობა დროდადრო შრებოდეს. ძროხებს არ უყვართ სიბნელე, ამიტომ, ორი ან სამი ფანჯარა (0,5 მ X 0,7 მ) უნდა იყოს ძროხის თვალის სიმაღლეზე, ანუ მანძილი იატაკიდან ფანჯრის ქვედა მხარემდე _ 1,2-1,3 მ. ფანჯრის ფართი უნდა შეადგენდეს იატაკის ფართის ერთ მეათედს.
იმისთვის, რომ სადგომში იყოს კარგი ბუნებრივი განათება, მას აშენებენ სიგრძეზე დასავლეთ-აღმოსავლეთის მხრიდან. ფანჯრები უნდა იყოს სამხრეთის და აღმოსავლეთის მხრიდან. ასეთი განლაგება ხელს უწყობს კარგ დღის განათებას და იცავს ცხოველებს სიცივისგან. ფანჯრები პერიოდულად უნდა იწმინდებოდეს.
ჭერი უმჯობესია სქელი ფიცრებისაგან იყოს გაკეთებული.
ტრავმების თავიდან ასაცილებლად, საკვებური მაქსიმალურად გლუვი ხის მასალიდან უნდა იყოს დამზადებული 30-35 სმ სიმაღლისა და 45 სმ სიგანის, სიგრძით _ 1 მ და მეტი. საპირისპირო მხარეს, იატაკზე მოაწყეთ ღარი ნაკელისთვის (სიღრმე 10-12 სმ, სიგანე 22-25 სმ). იატაკი უნდა იყოს დახრილი 2-3 გრადუსით.
სადგომში ყოველთვის უნდა იყოს სისუფთავე, რადგან დაბინძურებული გარემო უარყოფითად მოქმედებს პროდუქტიულობაზე.
საფენად გამოიყენეთ ნამჯა, ნახერხი ან ტორფი. თუ ბოსელი გათვალისწინებულია ძროხების უცვლელ საფენზე შენახვაზე, მაშინ ბოსლის სიმაღლე 3 მ მაინც უნდა იყოს, იატაკი კი თიხაბეტონით ან/და წვრილი ქვაფენილით მოწყობილი. საფენი მუდმივად მშრალი უნდა იყოს! სველი და ჭუჭყიანი საფენი 20-30%-ით ამცირებს ყოველდღიურ ნამატს და ამდენადვე იზრდება საკვების დანახარჯი.
სადგომში აუცილებლად უნდა იყოს ვენტილაცია. ამისათვის ჭერში აკეთებენ შახტას, სადაც ეწყობა სავენტილაციო მილი ფიცრებისაგან. ფიცრების სიგანე 50-60 სმ, ხოლო კვეთაში დაახლოებით _ 15X15 სმ-ზე. მილის ქვემოთა ნაწილში გაყოფილია ჯვარედინად ორი ტიხრით. ასეთი სისტემით ერთდროულად მიმდინარეობს ჰაერაცია. სახურავს მილი უნდა ასცდეს 50-60 სმ-ზე, რომ დაცული იყოს ქარისაგან. ჭერში, მილის ქვეშ, აკეთებენ ფარს, ფართით 2-ჯერ მეტს, ვიდრე მილია, იმისათვის, რომ ჰაერი ერთნაირად განაწილდეს შენობის შიგნით. მაგრამ ფრთხილად უნდა ვიყოთ ჰაერის ნაკადის რეგულირებისას (ანუ ტიხრების გახსნისას) განსაკუთრებით ძლიერი ქარის ან წვიმის დროს _ ძროხები შეიძლება გაცივდნენ.
ცხოველების პროდუქტიულობა დიდად არის დამოკიდებული მოვლა-შენახვის პირობებზე. ხშირად, საკარმიდამო მეურნეობებში, ამ ფაქტორს არ ითვალისწინებენ და არ არის დაცული ელემენტარული ზოოჰიგიენის ნორმები. ასეთ შენობებში არ არის კანალიზაცია და ვენტილაცია, რის გამოც შენობის შიგნით სინესტეა და ჟანგბადის უკმარისობა, ჰაერი დახუთულია და გროვდება მავნე აირები.
ტიპიური სადგომის ფართი ხბოს შენახვის გათვალისწინებით არის 6X4, სიმაღლით 2,5 მ. შენობის შიდა კუბატურა უნდა იყოს არა ნაკლებ 20 კბმ ერთ ძროხაზე, ხოლო ერთ ხბოზე _ 10 კბმ. ბოსლის შიგნით აყენებენ მსუბუქ ტიხარს კარების ადგილზე და უფრო პატარა ნაწილში ინახავენ ხბოს. ბოსელში უნდა იყოს სიმშრალე და სისუფთავე, საკმარისად დღის შუქი და სუფთა ჰაერი. ოპტიმალური ტემპერატურა 8-10 გრადუსი. ასეთ ტემპერატურის რეჟიმში ძროხა ნაკლებად ხარჯავს ენერგიას თბორეგულაციაზე და უკეთესად იყენებს საკვებს პროდუქტიულობაზე (რძის წარმოქმნაზე), ხოლო მოზარდი _ წონამატზე. შენობა რეგულარულად უნდა ნიავდებოდეს, მაგრამ უნდა ვერიდოთ ორპირ ქარს.
ცუდი ვენტილაციის დროს, სუნთქვისას ძროხა გამოყოფს დღე-ღამეში 8-12 კგ ორთქლს და შენობის შიგნით სწრაფად გროვდება ტენი. იმავდროულად ძროხა გამოყოფს ნახშირორჟანგის დიდ რაოდენობასაც. ეს უარყოფითად მოქმედებს ცხოველების ჯანმრთელობაზე, განსაკუთრებით, ზამთარში და ყველაზე მეტად ავადდებიან ხბოები.
საფენი უნდა იყოს ტენტევადი, ყოველგვარი შხამიანი მცენარეების მინარევებისა და სარეველა ბალახების, ობის გარეშე. ყველაზე საუკეთესოდ ითვლება საშემოდგომო მარცვლოვანი კულტურების _ ნამჯის საფენი. იგი კარგად ისრუტავს ტენს, ნაკელი კი საკმაო რაოდენობის რჩება. ასევე შესაძლებელია გამოვიყენოთ მშრალი ნახერხი, თუმცა, ნახერხის ნაკლი ის არის, რომ აბინძურებს ცხოველის კანს. საფენი დაბინძურებისთანავე უნდა გამოიცვალოს. თუ თავის დროზე არ გამოვცვლით საფენს, მაშინ შარდის და ნაკელის დაშლის შედეგად წარმოიქმნება მავნე აირები _ ამიაკი და გოგირდწყალბადი, რომლებიც აღიზიანებენ თვალის და სასუნთქი გზების ლორწოს და ხშირად იწვევენ დაავადებებს. ამიტომ, ნაკელი ბოსლიდან დღეში 2 ჯერ უნდა გავიტანოთ (ან ყოველდღე მაინც).
წელიწადში ერთი ძროხიდან 10 ტ-მდე ნაკელს ვიღებთ, რომელიც ძვირფასი ორგანული სასუქია. საკარმიდამო მეურნეობისთვის საკმარისი იქნება სანაკელე ორმოს მოწყობა ზომებით 2,5 მX2,5 მ, სიღრმე _ 0,5 მ. ნაკელის შესანახი ორმო უნდა იყოს საძროხის კედელთან ახლოს. ორმოს ზემოდან უნდა ჰქონდეს ფარდული. კედლებს აპირკეთებენ ქვით ცემენტის ხსნარზე. ნაკელს აგროვებენ ფენა-ფენა 1-2 მ სიმაღლით, შემდეგ აფარებენ მას 10-15 სმ სისქის ტორფს ან წვრილად დაჭრილ ნამჯას და პერიოდულად ასხამენ წუნწუხს ან წყალს. თუ გრუნტის წყლები მიწის ზედაპირთან ახლოსაა, მაშინ უფრო ნაკლები სიღრმის ორმო უნდა გაკეთდეს, თუ მიწა ქვიშიანია, ფსკერი 20-30 სმ თიხის ფენით უნდა იყოს ამოლესილი და დახრილი საწუნწუხე ორმოსკენ. სანაკელე ორმოდან კეთდება მილი, რითიც წუნწუხი მიედინება საწუნწუხე ორმოში.
სანაკელე ორმოსთან ახლოს აწყობენ 1 მ დიამეტრის და ასეთივე სიღრმის საწუნწუხე ჭას. კედლებს და ფსკერს უსვამენ თიხის ფენას. საძროხის კედლის ქვეშ ამ საწუნწუხე ორმოში უნდა ჩამონტაჟდეს მილი ისეთ სიღრმეზე, რომ ზამთარში არ გაიყინოს. ამ მილით საძროხიდან შარდი და წუნწუხი ჩაედინება საწუნწუხე ჭაში. ასეთივე მილი კეთდება სანაკელე ორმოდან ჭაში ჩასადინებლად.
ნაკელი ბოსლიდან გააქვთ ცალკე გამოყოფილ ადგილზე, ბოსელთან ახლოს და აწყობენ ფენა-ფენა. ნაკელის შენახვას თავისი წესები აქვს, რომლის ერთ-ერთი მთავარი პირობაა კარგი დატკეპნა, რადგან, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ნაკელი იწყებს წვას. იმისათვის, რომ შევზღუდოთ ჰაერის შეღწევა ნაკელის ფენაში, უმჯობესია, შევინახოთ ეს “გროვა” ნამიან მდგომარეობაში (ვასხათ წუნწუხი ან წყალი). ასეთი შენახვის დროს, აზოტი და ორგანული ნივთიერებები ინახება ნაკელში. დაუშვებელია ნაკელის დაუტკეპნელად და გაფანტულად დაყრა, რადგან მაშინ ის გადაიქცევა გარემოს დაბინძურების და ინფექციის გავრცელების წყაროდ.
ბოსლის წინ უნდა იყოს მოწყობილი სასეირნო ადგილი ძროხებისთვის 15-20 კვმ ფართით. ასეთ ადგილზე უნდა მოეწყოს ძროხის და ხბოს შესანახად ღრმა საფენი, რომელსაც დიდ ხანს არ ცვლიან და მხოლოდ ამატებენ ზედა ფენაზე ნამჯას, რომ იგი სულ მშრალი იყოს.
წყარო: agro.ge
