აზერბაიჯანმა თხილის ექსპორტით საქართველოს, აშშ-ს და ჩილეს გადაასწრო, ამჟამად თურქეთის და იტალიის შემდეგ მესამეა და კვლავ განაგრძობს წარმოების ზრდას.
აზერბაიჯანის თხილის მწარმოებელთა ასოციაციის ინფორმაციით, 2020/21 წლების სეზონში თხილის მოსავალი ქვეყანაში დაახლოებით 55 ათასი ტონა იქნება.
როგორც ასოციაციის ხელმძღვანელმა ისმაილ ორუჯოვმა EastFruit- სთან ექსკლუზიურ ინტერვიუში თქვა, 2019 წლის სექტემბრიდან 2020 წლის მაისამდე, აზერბაიჯანელმა მწარმოებლებმა ექსპორტზე 17 ათასი ტონა თხილის გული გაიტანეს.
ექსპორტის მთლიანმა შემოსავალმა ამ პერიოდში 101 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა, მხოლოდ პანდემიის პერიოდში – 2020 წლის მარტიდან მაისის ჩათვლით – თხილის ექსპორტიდან მიღებული შემოსავალი 30 მილიონ აშშ დოლარს აღემატება.
„ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში აზერბაიჯანი თხილის ფართობების გაზარდას ცდილობს, 2019 წლის მონაცემებით აზერბაიჯანში თხილი 79,5 ათას ჰექტარზეა გაშენებული, აქედან დაახლოებით 50 ათასი ჰა უკვე სრულმოსავლიანია. წელსაც სრულ მსხმოიარობაში ბევრი ახალი ბაღი შევა. ”- განმარტავს ისმაილ ორუჯოვი აზერბაიჯანული თხილის წარმოების ზრდის პროგნოზთან დაკავშირებით.
EastFruitt- ის თანახმად, 2019 წლის კალენდარული წლის განმავლობაში, აზერბაიჯანი თხილის პროდუქციის ექსპორტის მხრივ მსოფლიოში მესამე ადგილზე იყო, რომელიც მხოლოდ თურქეთსა და იტალიას ჩამორჩება საექსპორტო მოგების თვალსაზრისით. ამ წელს აზერბაიჯანის თხილის ექსპორტიორებმა შეძლეს 125.6 მილიონი აშშ დოლარის შემოსავალის მიღება. თუ წარმოება ამავე ტემპით გაიზრდება, მაშინ, რამდენიმე წლის შემდეგ აზერბაიჯანმა თხილის ექსპორტიდან მიღებული შემოსავლით იტალიის გადასწრებას შეძლებს.
თხილი ტრადიციული კულტურაა აზერბაიჯანის ჩრდილოეთ და ჩრდილო – დასავლეთის რეგიონებისთვის, სადაც 1.0-1.5 ჰექტარი ბაღი თითქმის ყველა ოჯახს აქვს. თხილიდან მირებულ შემოსავალზე დაახლოებით 60 000 აზერბაიჯანული ოჯახია დამოკიდებული. ასევე არიან მსხვილი მწარმოებლები, რომლებიც თხილის ინდუსტრიული მასშტაბით აწარმოებენ. აზერბაიჯანში ყველაზე დიდი თხილის ბაღი 3000 ჰექტარზეა გაშენებული.
„აზერბაიჯანული თხილი მაღალი ხარისხით ფასდება. მე ვარ ჩვენი ადგილობრივი ჯიშების გულშემატკივარი, რადგან ხარისხის და გემოვნური თვისებები პირდაპირ დამოკიდებულია ჯიშზე. ჩვენი მთავარი ჯიშია „ატა ბაბა“. ასევე გავრცელებულია ადგილობრივი ჯიშები, „გალიბ“, იაგლი და „ხაჩმაზ“. ახლა უკვე ჩატარდა ექსპერიმენტები იტალიურ ჯიშებზეც – დაახლოებით 200-300 ჰექტარზე გავაშენეთ, მაგრამ ამ ბაღებს ჯერ არ აქვთ ნაყოფი. ”- აღნიშნავს ექსპერტი.
ისმაილ ორუჯოვის თქმით, იმისთვის რომ ადგილობრივი თხილის ბაღების მოსავლიანობა ჰექტარზე 2 ტონამდე მაინც გაიზარდოს ასოციაცია ახალ ტექნოლოგიაზე მუშაობს, ამ ტექნოლოგიის შესწავლა ზაქათალაში ასოციაციის სადემონსტრაციო ნაკვეთებზე ყველას შეუძლია. ასოციაციის კიდევ ერთი სფერო თხილის ბაღების გაახალგაზრდავებაა.
„ფაქტია, რომ ბაღების დაახლოებით 20% უკვე მოძველებულია, აზერბაიჯანში თხილის საშუალო მოსავალი 1 ტონაა ჰექტარზე. სახელმწიფო ახალი ბაღების გაშენებას სუბსიდირების გზით ახალისებს (ახალი ბაღებისთვის დახმარების ოდენობა 70% -ით მეტია ვიდრე ძველ ბაღებისთვის). ახალი ბაღისთვის სუბსიდია სეზონურად ჰექტარზე 800 მანათია (დაახლოებით 471 აშშ დოლარი მიმდინარე გაცვლითი კურსით) და ის შეგიძლიათ სასუქების და მცენარეთა დაცვის საშუალებების შესაძენად დახარჯოთ. არსებობს რბილი სესხების პროგრამა, რომლის საპროცენტო გამნაკვეთიც წელიწადში 5% –ს შეადგენს ადგილობრივი ვალუტით, ”- დასძენს ისმაილ ორუჯოვი.
აზერბაიჯანული თხილის ფართო საექსპორტო გეოგრაფია აქვს. „ჩვენ თხილის ექსპორტი ჩრდილოეთ აფრიკიდან ცენტრალურ აზიამდე ხორციელდება. მთავარი ბაზრები ევროკავშირის ქვეყნები და რუსეთია, მაგრამ ეს ყველაფერი დამოკიდებულია თითოეულ კონკრეტულ სეზონზე. საქართველოსა და თურქეთისგან განსხვავებით თხილს ჩვენ უმთავრესად კვების პროდუქტების საწარმოებს ვაწვდით.
აზერბაიჯანს არ აქვს თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება ან სპეციალური ხელშეკრულება ევროკავშირის ქვეყნებთან.
EastFruit- ის თანახმად, აზერბაიჯანული თხილის თითქმის ნახევარი ექსპორტზე რუსეთში გადის. ოდნავ ნაკლები რაოდენობის ექსპორტირება (ვიდრე რუსეთში) ევროკავშირის ორ ქვეყანაში – იტალიასა და გერმანიაში ხდება. დანარჩენი იმპორტიორი ქვეყნები მნიშვნელოვნად მცირე მოცულობებს ყიდულობენ.
შეგახსენებთ რომ, ოპტიმისტური პროგნოზები აქვს თხილის მიმდინარე სეზონთან დაკავშირებით საქართველოს თხილის მწარმოებელთა ასოციაციას. ასოციაციის აღმასრულებელი დირექტორის, გიორგი თოდუას თქმით, საქართველოში ამ სეზონზე თხილის მოსავალი დაახლოებით 50 ათასი ტონა იქნება.
საქართველოდან 2020 წლის იანვარ-მაისში თხილის ექსპორტმა 17,37 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც 40% -ით მეტია გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით (12.43 მილიონი აშშ დოლარი).
EastFruit- ის მასალების მიხედვით.
